Warm bad, koud biertje

Al speurend naar een souvenir dat onze tijd in Suriname het beste weergeeft – een parbobierdopje, hoor ik op links een bekende stem. Ik kijk op en zie, vanuit een 4wd in het drukke verkeer van Paramaribo, een vrolijk lachende Alberto zwaaien. Alberto is naast selfmade bioloog, antropoloog, politicoloog en taalkundige ook de manager van Isadou, een vakantieparadijs aan de Bovensurinamerivier. Wat leuk om hem nog even te zien!

Een week eerder zitten we, samen met Steve en Helena, na te suleren op de trap van Isadou. Terwijl Steve en Laurens kinderachtige, maar o zo grappige grappen maken (ik ben verliefd denk ik), vliegt er een papegaai over. Hop, de boom vlak naast ons in. Even later landt er een toekan, en dan nog een, en nog een! Helena en ik worden er spontaan enthousiaste vogelaars van. We laten de grappen van onze mannen voor wat ze zijn en kijken met ingehouden adem – en af en toe een klein opgewonden geluidje producerend – naar de kleurrijke vogels.

Op Isadou leert onze selfmade man Alberto ons scherp te zien en te luisteren. Hij leert ons over hoe de communicatieboom levens redt, welke palm het beste materiaal levert voor de traditioneel gebouwde huizen, welke planten gebruikt kunnen worden voor thee, welke giftig zijn en welke een potentieverhogende werking hebben. Zijn scherpe blik wijst ons op piepkleine kikkertjes en kameleons. Op spinnen zo klein als een speldenkopje én zo groot als je hand. Op kaaimannen, ibissen, papegaaien en doodshoofdaapjes. Hij neemt ons mee naar het Marrondorp Jaw Jaw, vertelt over de politieke situatie in Suriname en laat ons genieten van de Surinaamse eetcultuur. Hij leert ons dat het woord ‘bè’ binnen zijn Marronstam, afhankelijk van klanklengte en intonatie, zes verschillende betekenissen heeft. Knap staaltje ingewikkeldheid. Met mijn binnensmondse Brabantse gemompel zou dat geheid mis gaan en zou het dorp om de haverklap in opperste staat van paraatheid zijn wegens dreigend gevaar, terwijl ik alleen om een brood vroeg. Ik hou het dus maar bij de drie eenduidige (en tevens selfmade) woorden die we van hem leren en nog weken, maanden, misschien jaren zullen gebruiken: hangmatteren, suleren en parboreren. Dat verdient uitleg.

Hangmatteren laat zich wel raden. Lekker rusten in je hangmat na een dag werken, of gewoon, omdat het kan. Dat hangmatteren, dat doen ze goed hier. Bij zo’n beetje elk huis hangt een fraai exemplaar, niet zelden gevuld met een relaxed ogende Surinamer. ‘No spang’ mensen. Fijn. Wij doen heel relaxed mee.

Suleren is al net zo relaxed. De sula is een stroomversnelling en voor de Marrons die langs de rivier wonen een belangrijke plek. Het levert ze schoon water, schone was en verse vis. Daarnaast is de sula ook een plek om heerlijk in te spelen, te hangen, te badderen. Te suleren dus. Een prima tijdsbesteding vinden wij, een beetje suleren in je eigen natuurlijke whirlpool, om vervolgens te hangmatteren bij ons tijdelijke huisje op Isadou.

Het nuttigen van een koude Parbo in goed gezelschap, parboreren, is, moet ik met enig schaamrood op mijn kaken bekennen, onze nummer 1 activiteit in Suriname. Niet echt cultureel verantwoord, wel gezellig. Hoewel, qua culturele verantwoording; waar je ook kijkt, het Parbo-logo is nooit ver weg. Parbo is zo’n beetje het nationaal symbool. Ze kunnen de Surinaamse vlag net zo goed vervangen door een Parbo-bierviltje, aldus Laurens. Er wordt wat afgeparboreerd in Suriname en omdat wij geen spelbrekers willen zijn, dus ook door ons. De River Breeze in Domburg is negen van de tien keer plaats delict. Het restaurant fungeert als huiskamer voor de zeilers en als stamkroeg voor de Nederlanders die hier al jaren wonen. De stamgasten verwelkomen ons aan hun stamtafel waar djogo’s (literflessen Parbo) gebroederlijk worden gedeeld. Al parborerend wordt er gekletst, gewerkt, geroddeld, gelachen, gehuild, gezongen en gedanst.  Het is er fijn. Suriname is als een warm bad, met een koud Parbobiertje.

De eerste week huren we dit brommertje. Het past net…

Stap 2: toeristenvisum aangevraagd. We kunnen weer verder op de brom,

Aan het wachten tot de militaire politie een stempel in onze paspoorten plettert, nadat we de boot hebben ingeklaard bij de Maritieme Autoriteit Suriname en een toeristenkaart hebben aangevraagd bij buitenlandse zaken.

Aan de stamtafel van River Breeze wordt gewerkt, gekletst en geparboreerd.

Heel veel gelukkiger kun je Laurens niet krijgen. Met Michiel en Steve (al parborerend) muziek maken op een woensdagavond, op je slippertjes.

In de bus naar Paramaribo voor ons rijtoestemmingsbewijs.

De centrale markt in Paramaribo.

Op de centrale markt koop je geen producten, maar ingredienten voor een heerlijk gerecht. De verkopers geven je de recepten al kletsend bij.

De saoto-soep is ons favoriete gerecht. Jeremiah leert het ons later zelf maken.

De dames van de Warung in de centrale markt. De saoto-soep en sateh is verslavend lekker.

Onderweg naar Aad, Frans en Jeremiah voor een saoto-soeplunch bij hen thuis. Bereid door Jeremiah en Laurens in de mancave.

De gasflessen moeten gevuld. Deze aardige manier doet dat in een piep en een zucht. Het opstellen van de opdrachtbon, de bevestigingsbon en de factuur duurt een stuk langer.

Tropische vruchten! De ramboetan (rode stekels, lijkt op lychee) ken ik uit Azie en is mijn favoriet. Laurens verkiest de pompelmoes.

Zo liggen we er bij op een vroege morgen op de Surinamrivier. Met dank aan Bart.

Zo liggen we er bij op een vroege morgen op de Surinamrivier. Met dank aan Bart.

Zo liggen we er bij op een vroege morgen op de Surinamrivier. Met dank aan Bart.

De zandschepen varen, gebruik maken van de stroming, de Surinamerivier op en af. Als het tij keert gaat het bootje voor anker door de graafarm in de bossen te graven. Creatief.

Op bijbootsafari. Aapjes en toekans spotten.

Al dobberend op de Surinamerivier in ons bijbootje komt deze man voorbij. “Op zoek naar een mooi plaatje?”, vraagt hij. Gelukt.

Met Steve, Helena, Michiel en Arianne vieren we Holi Phagwa in Paramaribo.

Holi Phagwa!

Lol met Steve nadat ik hem een roze coupe bezorgd heb. De volgende dag is het naar mijn tevredenheid nog zichtbaar.

Holi Phagwa op het onafhankelijkheidsplein in Paramaribo.

Holi Phagwa, een hindoestaans feest, wordt door alle bevolkingsgroepen, op hun eigen manier, gevierd. Aan de waterkant in Paramaribo stuiten we op een ontroerende muzieksessie van een groep creolen.

Op bedrijfsbezoek bij de visfabriek van Gerben en zijn vader en oom.

Op werkbezoek bij de visfabriek van Gerben en zijn vader en oom.

Gerben weet het bedrijfsbezoek extra leuk te maken met deze outfits.

De entree van plantage Laarwijk.

Met Cynthia op plantage Laarwijk, aan de overkant van Domburg.

Soms is het een beetje klauteren om van je bijbootje aan de kant, of andersom, te komen.

Met Cynthia stilletjes peddelen door een kreekje, in de hoop om op haar laatste dag nog een aapje te spotten.

Met Jeremiah op pad in Paramaribo.

Om bij het natuurpark Brownsberg te komen hebben we een 4wd nodig. Lekker baggeren door de modder.

Even een stop onderweg naar Brownsberg.

Uitzicht over het Brokopondomeer vanaf Brownsberg. Het meer werd aangelegd om de bauxietenindustrie in Suriname van energie te voorzien. Tientallen Marrondorpen in het gebied moesten een ander heenkomen zoeken. De bauxietindustrie kwam niet van de grond.

Hagedis op Brownsberg.

De waterkant bij Atjoni; de laatste plek aan de BovenSurinamerivier die nog per auto te bereiken is. Vanaf hier kunnen we alleen nog met de korjalen verder.

Steve, Alberto en Helena. Klaar om naar Isadou te gaan.

Met Steve en Helena in een korjaal over de BovenSurinamerivier. De korjaal wordt gemaakt door een boomstam uit te hollen en met behulp van vuur in vorm te brengen. Kopen? 15.000 euro. Een godsvermogen in Suriname.

De rivier is een belangrijke bron van leven voor de Marrons.

De korjalen worden behendig bestuurd door de bootsmannen. De sula’s en vele (onzichtbare) rotsen maken het voor de passagiers een spannend ritje.

De ballast (de passagiers) wordt bij de sula aan de kant gezet. Aan het eind van het droge seizoen is de sula bijna droog gevallen.

Gebiologeerd staan we te luisteren naar Alberto.

Sta je op het punt van bevallen en mochten de weeen niet doorzetten: een theetje van deze plant doet wonderen. Dat je het weet.

Zoek de kameleon!

Vogelspinnen zo groot als je hand. Het resultaat van de spinnentocht met Alberto op Isadou.

Alberto op de boom die werkelijk totaal zinloos is. Het hout brandt slecht, het kan niet als bouwmateriaal gebruikt worden en het heeft ook geen geneeskrachtige werking. Mooi is hij wel.

Nog al zo’n mooi exemplaar. Geen idee meer wat het is.

Mijn eigen whirlpool in de sula!

Suleren met Steve en Helena op Isadou. Ondertussen trotseren achter ons de bootsmannen de sula met hun korjalen en vliegen de papegaaien over.

Hangmatteren met uitzicht op de sula. Beter wordt het niet.

Hangmatteren bij ons huisje op Isadou.

Aan het werk in de River Breeze.

Woensdagavond: muziekavond in de River Breeze. Bart en Jenneke begeleiden als professionals het enthousiaste spel van het legertje gitaristen.

Yes, we do!

Crispy worst, waarom ook niet. Kan ons het schelen.

Houdt het dan nooit op? Voedsel inslaan, en dat vervolgens weg zien te stouwen in ons bootje, houdt ons continu bezig.

Parbobier mag niet aan onze boodschappen ontbreken.

Hoe moeilijk kan het zijn? Laurens knipt als volleerd kapper mijn haar met een hobbyschaartje.

Met Michiel aan de klus om een windvanger voor de Joy te maken.

Een relaxed middag zeilen na een paar dagen met Michiel en Arianne (Joy) op de Commewijnerivier. De Joy op de achtergrond.

Onze laatste dag in Suriname. Verwachtingsvol wacht ik op onze laatste saoto-soep bij de Warung in de centrale markt in Paramaribo.

2 comments